 |
ABD Baskanlarindan Johnson, Türkiye’de Ismet Pasa’ya yazdigi mektubu ile taninir.
1 Temmuz 1964’de Kibris’ta Türklere karsi kiyim basladiginda, Basbakan Ismet Inönü adaya müdahale etmek istediginde, Johnson ünlü mektubunda özetle “ABD ve NATO’nun size verdigi silahlarla, adaya müdahalenize karsiyim, engellerim” demis; Ismet Pasa da cesur çikisini yapmis, “Yeni bir dünya kurulur, biz de orada yerimizi aliriz” demistir. Bu söz üzerine Pasa ABD’ye davet edilmis ve ileri yasina ragmen Inönü Washington’a gitmistir. Pasa, oradayken Demirel CHP-AP koalisyonunu bozmus ve Basbakan Inönü’yü ABD’de çok zor duruma düsürmüstür.
|
|
Politika ve kamu yasamiyla yakin ilgilisi olanlar Johnson’u bu olay basta, diger olumsuzluklari ile ilgili olarak animsarlar. Johnson, Kennedy’nin ölümü sonrasi baskanligi üstlenmis, 1964 seçimleriyle de 1968’e kadar baskan olarak kalmistir. 1968’den sonra gelen baskanlarin öyle veya böyle bugün, ABD’de ve dünyada bir nedenle de olsa isimlerinden söz edilir ve tanirlar. Bu Baskan Johnson’un politik yasami ile ilgili bir sinema filmi vardi. Bugünlerde, o filmi Amerikalilar basta herkesin yenide seyretmesini isterdim. 1968’de ABD’de Nixon baskan oldugunda ben orada egitim yapiyordum. Seçimlerle çok yakindan ilgilenmistim. Birinci sorun ve konu Vietnam Savasi idi. ABD her gün ciddi sayida yitirdigi genç askerlerinin cenaze törenlerinin basinda içine düstügü çikmazdan nasil kurtulacagini tartisiyordu. Nixon’un savasi bitirme vaadi ile geldigi Beyaz Saray’da, giden Baskani (Johnson’u) agir sekilde suçlayarak göreve basladi. Yeni Baskan yenilgiyi kabullenerek savasi sona erdirmeye mecbur oldu. Sonuçta, 58.193 ölü ve 153.363 yarali ABD’linin ve yaklasik asker-sivil 1,5 milyon Vietnamlinin yasamina mal olan savas, ABD tarihinin en kanli sayfalarindan biri oldu. Yukarida sözüne ettigim filmdeki, savasin tirmandirildigi günlerde, Beyaz Saray’da yasananlarla Baskan Johnson’u okuyuculara yansitmak istiyorum. Baskan Johnson Demokrat Partili. Bilindigi gibi Demokratlar, Cumhuriyetçilere oranla daha ilerici, barisçi ve insan haklari konusunda hem iddiali hem de cesaretliler. O nedenlerle özellikle güney eyaletlerdeki zenci düsmanliginin önlenmesi ve haklarin genisletilmesi için Baskan Kennedy gibi Baskan Johnson da çok önemli kararlar almis ve yasalar çikartmis bir baskan. Bugünkü Baskan Bush gibi Johnson da Teksaslidir ve kovboy sapkasi ile özdestir. Ancak petrol zengini Bush’dan sinifsal olarak farklidir. Bir anlamda kasabali Teksaslidir. O nedenle bizim Çoban Sülü benzeri, fakir, ezilmis kesimlerin sevdigi ve o niteligi ile politika da yükselmis halk adami bir politikacidir. Kennedy’nin baskanlik seçimlerinde bu niteligi ve oy gücü dolayisiyla baskan yardimciligini tartismasiz elde etmis bir politikacidir. Ancak baskan olduktan sonra, iyi egitilmis, zengin ve sosyal statüsü yüksek, hatta Irlanda kökenli olmanin magrurlugunu kisiliginde yansitan Kennedy’lerin tersine Washington’daki gerçek ve zinde güçler karsisinda zayif ve cesaretsizdir. O tarihte, savunmanin basinda olan McNamara gibi (bilgisayarin henüz moda olmadigi dönem) üstün zekali ve bilgisayar kafali isimlerle çalisiyor. Genelkurmay’da bugün hala ABD’de isminden hayranlikla ve takdirle söz edilen generaller var. Iste bu kadro, Baskani “daha çok asker, daha çok silah ve daha çok para” diye tam bir baski altina almislar. Savas kuzeye dogru hizla tirmandiriliyor. Kitle imha silahlari ve yogun B2 bombardiman uçaklari ile Vietnam yesillikleri, kizila dönüyor. Bugün-yarin kesin sonuç derken, ABD gittikçe bataga saplaniyor. O günlerde Baskan Johnson’un iliklerine kadar eriyip, tükendigini görüyoruz bu filmde. Sevgili esi yalvariyor; gel birakip gidelim Teksas’a, ovalarimiza dönelim diye. Baskanin sevdigi, saydigi politikaci arkadaslari günlerce, “Durdur bu gidisi, bunun sonu yok, hemen çikalim bu batakliktan” diye onu ikna ediyorlar. O da kabul ediyor. Sonra, sabah savas masasindaki belirttigim isimlerin parlak söylevleri ve sahin tavirlari karsisinda tekrar acze düsüyor... Bu böyle haftalarca, aylarca tekrar tekrar yasaniyor. Sonunda Johnson bitiyor. ABD de yiginlarca insan ölüsünü savas alaninda birakip Vietnam’dan kaçiyor. |
|